ქვემო ქართლის რეგიონში ტემპერატურის და ნალექების სივრცე-დროითი განაწილების კლიმატური კანონზომიერებანი

Abstract

გამოკვლეულია ქვემო ქართლის ტერიტორიაზე ტემპერატურის და ნალექების სივრცე-დროითი განაწილების კლიმატური კანონზომიერებანი. შეფასებულია ტემპერატურის და ნალექების სიმაღლით ცვლილების გრადიენტები, დადგენილია ტემპერატურის ზრდასთან ერთად ნალექთა ჯამების კლების ტენდენცია. ქვემო ქართლის ტერიტორიაზე ტემპერატურის განაწილებას კონტრასტული ხასიათი აქვს. ყველაზე ცივი თვე იანვარია, ყველაზე თბილი თვეები ივლისი-აგვისტოა. ყველაზე მაღალი ტემპერატურები ბოლნისსა და გარდაბანში ფიქსირდება, ხოლო ყველაზე დაბალი ტემპერატურა - წალკაში, ამრიგად, ტემპერატურის ცვლილების მთავარი ფაქტორი რეგიონში ადგილის სიმაღლეა. რეგიონი საერთოდ არ ხასიათდება ბევრი ნალექით. წლის განმავლობაში უდიდესი ნალექი მთიან ზონაში მოდის (თეთრიწყარო, წალკა, მანგლისი), სადაც ნალექების ჯამი აღემატება 700 მმ-ს, უმცირესი ნალექი კი დაბლობში მოდის (გარდაბანი, მარნეული, ბოლნისი), სადაც ნალექების ჯამი დაახლოებით 400-500 მმ-ია. წლიურ სვლაში მათი მაქსიმუმი გაზაფხულზე, ან ზაფხულში აღინიშნება, ხოლო უმცირესი ნალექი უმთავრესად ზამთარში მოდის.

The climatic regularities of the spatiotemporal distribution of temperature and precipitation in the territory of Kvemo Kartli have been investigated. The gradients of temperature and precipitation changes with altitude have been estimated, and the tendency of precipitation totals to decrease with increasing temperature has been established. The temperature distribution in the territory of Kvemo Kartli has a contrasting character. The coldest month is January, the warmest months are July-August. The highest temperatures are recorded in Bolnisi and Gardabani, and the lowest temperature is in Tsalka, thus the main factor in temperature changes in the region is the altitude. The region is not characterized by much precipitation at all. During the year, the greatest precipitation falls in the mountainous zone (Tetritskari, Tsalka, Manglisi), where the total precipitation exceeds 700 mm, and the least precipitation falls in the lowlands (Gardabani, Marneuli, Bolnisi), where the total precipitation is about 400-500 mm. In the annual course, their maximum is observed in spring or summer, and the least precipitation falls mainly in winter.

Исследованы климатические закономерности пространственно-временного распределения темпе-ра¬ту¬ры и осадков на территории Квемо Картли. Оценены градиенты изменения температуры и количества осадков с высотой, установлена тенденция уменьшения количества осадков с ростом температуры. Распределение температур на территории Квемо Картли имеет контрастный характер. Самый холодный месяц — январь, самые теплые месяцы — июль-август. Самые высокие температуры зафиксированы в Болниси и Гардабани, а самые низкие — в Цалке, поэтому основным фактором изменения температуры в регионе является высота. Для региона вообще не характерно обильное количество осадков. В течение года наибольшее количество осадков выпадает в горной зоне (Тетрицкари, Цалка, Манглиси), где сумма осадков превышает 700 мм, а наименьшее — в низменной зоне (Гардабани, Марнеули, Болниси), где сумма осадков составляет около 400-500 мм. Максимальное годовое количество осадков здесь наблюдается весной или летом, а минимальное — в основном зимой.